Anne ve bebeğin sağlığı için erken tanı ve doğru yaklaşım
Gestasyonel Diyabet Nedir?
Gebelik sürecinde anne adayının vücudunda birçok fizyolojik değişim olur. Bu değişimlerden biri de kan şekeri düzenini etkileyebilir. Gestasyonel diyabet (gebelik şekeri), daha önce diyabet tanısı olmayan bir kadında gebelik sırasında ortaya çıkan kan şekeri yüksekliğidir.
Neden Oluşur?
Gebelikte salgılanan hormonlar insülinin etkisini azaltır. Buna insülin direnci denir. Normalde pankreas bu artan ihtiyacı karşılayacak kadar insülin üretir. Ancak bazı kadınlarda pankreasın kapasitesi yetersiz kalır ve kan şekeri yükselmeye başlar. Özellikle ailede diyabet öyküsü bulunan, fazla kilolu veya obez olan, daha önce 4 kg ve üzeri bebek doğurmuş, 35 yaş üstü gebelerde veya polikistik over sendromu (PKOS) olan kadınlarda risk daha yüksektir.
Belirtiler
Gestasyonel diyabet genelde belirgin bir şikayet yaratmaz ve çoğu zaman rutin gebelik testlerinde saptanır. Bazı anne adaylarında aşırı susama, sık idrara çıkma, halsizlik ve tekrarlayan enfeksiyonlar görülebilir. Ancak bu belirtiler gebelikte sık rastlanabildiğinden, düzenli tarama testleri yapılması önemlidir.
Tanı Nasıl Konur?
Gebeliğin 24–28. haftaları arasında 50 gram glukoz yükleme testi (şeker tarama testi) uygulanır. Sonuç yüksek çıkarsa, 100 gram glukoz yükleme testi yapılır ve kan şekeri düzeyleri belirli aralıklarla ölçülür. Tanı kesinleştiğinde diyetisyen ve kadın doğum uzmanı birlikte size özel bir izlem planı oluşturur.
Anne ve Bebek İçin Riskler
Kontrol altına alınmayan gestasyonel diyabet bazı riskler yaratabilir. Anne için yüksek tansiyon, preeklampsi, ileri gebelik haftalarında aşırı kilo artışı ve doğum sonrası kalıcı tip 2 diyabet gelişme riski söz konusudur. Bebekte ise iri bebek (makrozomi), doğum travması, doğum sonrası düşük kan şekeri, solunum problemleri ve ilerleyen yıllarda obezite veya diyabet eğilimi görülebilir. Bu nedenle düzenli takip, doğru beslenme ve gerektiğinde tedavi büyük önem taşır.
Gestasyonel Diyabette Tedavi ve Beslenme Yaklaşımı
Gestasyonel diyabet yönetiminde ilk adım yaşam tarzı düzenlemesidir. Tedavi süreci, düzenli kan şekeri ölçümleri, beslenme planı ve fiziksel aktiviteyi içerir.
Gebelik şekeri tanısı aldığınızda günde üç ana öğün ve üç ara öğün şeklinde toplam altı öğün tüketmeniz önerilir. Bu düzen, kan şekerinin ani yükselip düşmesini engeller. Uzun süre aç kalmak keton birikmesine neden olabilir ve bu durum hem anne hem bebek için risk oluşturur.
Besin gruplarını tamamen bırakmak gerekmez. Et, süt, sebze, meyve, tahıl ve yağ grubu yiyecekler dengeli porsiyonlarda tüketilmelidir. Karbonhidrat içeren gıdalar öğünlere eşit şekilde paylaştırılmalı, tek öğünde aşırı miktarda karbonhidrat tüketmekten kaçınılmalıdır. Gazlı içecekler, meyve suları ve tatlılar gibi basit şekerler sınırlandırılmalı, yerine düşük glisemik indeksli besinler tercih edilmelidir. Şeker, bal veya pekmez gibi gıdaları tüketme sıklığınızı minimumda tutmanız önerilir. Tatlı ihtiyacı duyduğunuzda mutlaka diyetisyeninizden onay alarak porsiyon ve zamanlamayı belirleyebilirsiniz.
Günlük 2,5–3 litre su içmek, hem ödemleri azaltır hem de vücudun sıvı dengesini korur. Doktorunuz onayladığı takdirde düzenli yürüyüş gibi hafif egzersizler de tedavinin önemli bir parçasıdır.
Kan şekeri ölçümlerinizin sonuçlarını düzenli olarak kaydetmeniz, ihtiyaç duyulan anda beslenme ve tedavi planında yapılacak değişiklikleri belirlemede yol gösterici olur. Bu önlemlerle kan şekeri kontrolü sağlanamazsa, gebelikte güvenle kullanılabilen insülin tedavisi başlatılır.
Doğum Sonrası Süreç
Doğumdan sonra çoğu kadında kan şekeri düzeyleri normale döner. Ancak bu dönemde dikkatli bir izlem gerekir. İlk 6–12 hafta içinde kan şekeri kontrolü yapılmalı, sonraki yıllarda düzenli diyabet taramaları aksatılmamalıdır. Sağlıklı beslenme düzenini sürdürmek ve aktif bir yaşam tarzı benimsemek, ileride kalıcı diyabet gelişme riskini önemli ölçüde azaltır.
Unutmayın, gestasyonel diyabet anne adayının hatası değildir; gebelikte vücudun artan yükünü karşılayamaması sonucunda gelişen bir durumdur. Kliniğimizin uzman ekibi, gebeliğinizin her aşamasında size destek olur ve hem sizin hem bebeğinizin sağlığını güvence altına almak için yanınızdadır.
