Gebelikte hipertansiyon, yani yüksek tansiyon, anne adayının gebelik döneminde beklenmedik şekilde gelişebilen önemli bir sağlık sorunudur. Antenatal takipler (gebelik takibi) sırasında başlangıçta herhangi bir risk taşımayan gebelerde bile ilerleyen haftalarda hipertansiyon ortaya çıkabilir ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Gebelikte Hipertansiyon Ne Kadar Yaygın?
Tüm gebeliklerin yaklaşık %12–22’si hipertansiyon ile komplike olur. Yani her 10 gebeden 1–2’sinde yüksek tansiyon gelişebilir. Bu durum, özellikle preeklampsi (gebelikte tansiyon yükselmesi ve idrarda protein kaçağı ile seyreden tablo) ile birleştiğinde anne ve bebek sağlığı açısından ciddi risk oluşturur. ABD’de gebelikle ilişkili anne ölümlerinin yaklaşık %17’sinin gebelik hipertansiyonundan kaynaklandığı bilinmektedir.
Preeklampsi Nedir?
Preeklampsi, gebeliğin ikinci yarısında (20. haftadan sonra) gelişen, kan basıncının yükselmesi ve idrarda protein kaçağı (proteinüri) ile tanımlanan bir hastalıktır. Tüm gebeliklerin %5–8’inde görülür. Preeklampsi bazen hafif seyrederken, bazı durumlarda hızla ağırlaşarak malign hipertansiyon (çok yüksek tansiyon atakları) oluşturabilir.
Anne Adayında Oluşabilecek Komplikasyonlar
Preeklampsi ve gebelik hipertansiyonu tedavi edilmezse, anne adayında çok ciddi sağlık sorunları gelişebilir:
- İntrakraniyal kanama (beyin damarlarında ani kanama)
- Plasenta dekolmanı (bebeğin eşi olan plasentanın erken ayrılması)
- Dissemine intravasküler koagülopati (DIC) (vücutta yaygın pıhtılaşma bozukluğu)
- Akut tübüler nekroz (böbrek hücrelerinde ani hasar)
Bu durumlar maternal morbidite (hastalık riski) ve mortalite (ölüm riski) açısından önemlidir.
Bebek Açısından Olası Riskler
Gebelik hipertansiyonu yalnızca anne sağlığını değil, fetüsü de olumsuz etkiler. Olası komplikasyonlar:
- Prematürite (erken doğum)
- İntrauterin gelişme geriliği (IUGR) (bebeğin anne karnında beklenenden küçük kalması)
- İntrauterin hipoksi (bebeğin anne karnında oksijensiz kalması)
- İskemik ensefalopati (beynin oksijensizlikten hasar görmesi)
Bu nedenle gebelik boyunca düzenli takip çok önemlidir.
Gebelik ve Hipertansiyon Takibinde Neler Yapılır?
Yüksek tansiyon riski taşıyan veya gebelikte hipertansiyon tanısı alan anne adaylarına şu uygulamalar yapılır:
- Kan basıncı düzenli ölçülür.
- İdrar testleri ile protein kaçağı kontrol edilir.
- Kan testleriyle böbrek ve karaciğer fonksiyonları değerlendirilir.
- Fetal gelişim ultrasonografi ile yakından takip edilir.
- Gerekli durumlarda erken doğum planlanır.
Takipte erken müdahale ve multidisipliner yaklaşım (kadın doğum, perinatoloji, dahiliye uzmanlarının birlikte çalışması) gebelik ve bebeğin sağlığını korumada kritik öneme sahiptir.
