Belirtiler, Tanı ve İzlem Süreci
Erken doğum (37. gebelik haftasından önce doğum), dünyada bebek ölümlerinin ve kalıcı sağlık sorunlarının en önemli nedenlerinden biridir. Her yıl yaklaşık 13 milyon bebek erken doğmakta; bu bebeklerin bir kısmı yaşamını yitirmekte, bir kısmı ise yaşam boyu etkileyen sağlık sorunlarıyla karşılaşmaktadır. Bu nedenle erken doğumun nedenlerini anlamak ve riskli gebelikleri yakından izlemek büyük önem taşır.
Erken doğumun en sık görülen nedenlerinden biri ise rahim ağzı yetmezliğidir. Bu yazıda, rahim ağzı yetmezliği nedir, nasıl anlaşılır ve tanı süreci nasıl işler; tüm bu sorulara anlaşılır yanıtlar bulabilirsiniz. (Dilerseniz Erken Doğum Nedir, Neden Önemlidir? yazımıza da göz atabilirsiniz.)
Rahim Ağzı Yetmezliği Nedir?
Rahim ağzı (serviks), gebelik boyunca bebeği rahim içinde tutan güçlü bir bariyerdir. Rahim ağzı yetmezliği, bu yapının gebeliğin ortalarına doğru (genellikle 14–24. haftalar arasında), ağrısız ve fark edilmeden açılmaya başlaması durumudur. Bu durum, bebeğin rahim dışında yaşamaya hazır olmadığı bir dönemde düşük ya da erken doğumla sonuçlanabilir.
Servikal yetmezlik genellikle:
- Ağrı olmadan,
- Kasılma hissedilmeden,
- Vajinal akıntı, kanama ya da su gelişi gibi belirtiler görülmeden ilerler.
Bu nedenle çoğu zaman kadın tarafından fark edilmez ve düzenli takip yapılmıyorsa geç tanınabilir.
Kimlerde Görülür?
Rahim ağzı yetmezliği riski aşağıdaki durumlarda artabilir:
- Daha önce 14–28. haftalar arasında ağrısız düşük yaşamış olmak
- Rahim ağzına yönelik cerrahi işlemler (LEEP, konizasyon vb.)
- Doğumsal rahim şekil bozuklukları
- Çoğul gebelik (ikiz, üçüz vb.)
- Daha önce rahim ağzı yetmezliği tanısı almış olmak
Belirtiler Nelerdir?
Ne yazık ki rahim ağzı yetmezliği çoğu zaman belirti vermez. Ancak bazı gebelerde aşağıdaki durumlar fark edilebilir:
- Vajinadan gelen baskı hissi
- Hafif pelvik ağrı
- Artan vajinal akıntı
- Belirsiz vajinal kanama
Bu belirtiler her zaman servikal yetmezlik anlamına gelmez, ancak bu şikayetlerle mutlaka hekime başvurulmalıdır.
Tanı Nasıl Konulur?
Tanı koymak için en önemli yöntem, vajinal ultrason ile servikal uzunluğun ölçülmesidir. Genellikle 16–24. gebelik haftaları arasında yapılır.
Tanı kriterleri:
- Rahim ağzının uzunluğunun 25 mm’nin altında olması
- Rahim ağzında içten açılma (funneling) izlenmesi
- Öykü temelli tanı: Daha önce ağrısız, tekrarlayan ikinci trimester düşükleri
Tanı, çoğu zaman bu ölçümler ve gebelik öyküsüyle birlikte değerlendirilerek konur.
İzlem Nasıl Yapılır?
Tanı sonrası izlem kişiye özel planlanır. Ancak genel uygulamalar şunlardır:
- Servikal uzunluk düzenli olarak ultrason ile takip edilir.
- Gerekli görülen durumlarda progesteron tedavisi, aktivite kısıtlaması ya da serklaj (rahim ağzı dikişi) gibi uygulamalara başvurulabilir.
- İzlem sürecinde herhangi bir değişiklik ya da belirti olması durumunda hekime başvurulmalıdır.
Rahim ağzı yetmezliği, erken doğumun önlenebilir nedenlerinden biridir. Tanısı zamanında konulursa, gebelik şansı artırılabilir ve sağlıklı bir doğum mümkün olabilir. Bu nedenle özellikle daha önce erken düşük yaşamış kadınların dikkatli izlenmesi ve doğru değerlendirme yapılması önemlidir.
Bir sonraki yazımızda bu durumun en etkili tedavi seçeneklerinden biri olan Serklaj (rahim ağzı dikişi) hakkında bilgi vereceğiz.
