Kanser tanısı alan kadınlarda, üretkenliği koruma yöntemleri günümüzde önemli bir yere sahiptir. Özellikle Arda Lembet kliniğinde, meme kanseri veya hematolojik kanserler nedeniyle kemoterapi süreci başlamadan önce çeşitli koruyucu tedaviler uygulanmaktadır.
Tedaviye Başlamadan Önce Süreç ve Seçenekler
Kemoterapi öncesinde ortalama 6 haftalık bir süre bulunur. Bu zaman diliminde kadının üretkenliğini korumak için üç temel yaklaşım uygulanabilir:
- Embriyo dondurma (fertilizasyon sonrası dondurma): Kadın evliyse, yumurtalar eşinin spermiyle döllenerek embriyo oluşturulur ve dondurulur.
- Oosit dondurma (yumurta dondurma): Kadın genç ya da bekarsa, yumurtalar döllenmeden dondurulur.
- Ovaryan doku dondurma: Yumurtalık dokusu (primordial folikülleri içeren) cerrahi olarak alınır ve saklanır.
Bu seçenekler arasında embriyo dondurma, en uzun süredir uygulanan, sonuçları en iyi bilinen yöntemdir. Oosit dondurma ve ovaryan doku dondurma ise geçmişte deneysel sayılırken, artık vitrifikasyon (hızlı dondurma yöntemi) sayesinde daha yaygın ve etkili hale gelmektedir.
Meme Kanseri ve Üretkenliğin Korunması
Meme kanseri, üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen kanser türüdür. Vakaların %15’i 40 yaşın altındaki kadınlarda ortaya çıkar. Günümüzde meme kanseri tedavisinin başarı oranı yükselmiş, 5 yıllık sağ kalım oranları %90’a yaklaşmıştır.
Ancak kemoterapi, over dokusundaki (yumurtalık dokusu) yumurta rezervini kalıcı olarak etkileyebilir. Özellikle 35 yaşından sonra prematür over yetmezliği (erken menopoz) riski artmaktadır.
Artık tedavi planlamasında yalnızca hastalığı iyileştirmek değil, kadının yaşam kalitesini ve çocuk sahibi olma potansiyelini korumak da öncelik haline gelmiştir.
Uyguladığımız Yöntemler ve Süreç
Tedavi planlamasında öncelikle yumurtalık rezervi değerlendirilir. Ameliyat sonrası başlayan 6 haftalık süreçte şu adımlar izlenir:
- Kadın evliyse, yumurtalar eşinin spermiyle döllenerek embriyo dondurulur.
- Evli değilse, yumurtalar toplanıp dondurulur.
- Yumurta toplama süresi yeterli değilse, yumurtalık dokusu cerrahiyle alınıp dondurulur.
Yumurtaların dondurulmasında in vitro maturasyon (laboratuvar ortamında olgunlaştırma) yöntemi de kullanılabilir. Bu yöntem sayesinde östrojen seviyesini yükseltmeden yumurta elde edilebilir.
Not: Kemoterapiye başlandıktan sonra üretkenliği koruyacak tedavi yapılması mümkün değildir. Kemoterapi, yumurtalık fonksiyonunu ciddi oranda azaltır. Bu nedenle planlamanın tedavi başlamadan yapılması kritik önem taşır.
